پایگاه خبری آوای باینگان – از کرمانشاه که به سمت روانسر میروی، ورودی شهر روانسر نوشتهاند به دروازه اورامانات خوش آمدید.
اورامان یا هورامان منطقهای وسیع و کوهستانی ست که محوطهای مشترک را بین استان های کرمانشاه و کردستان و منطقهای از اقلیم کردستان عراق تا شهر حلبچه را شامل می شود.
گویشوران این منطقه هورامی هستند و ویژگی عمومی ساکناناش سختکوشی است که اگر این سخت کوشی نبود نمیتوانستند هزاران سال با طبیعت خشن و سخت این منطقه سازگاری پیدا کنند.
هورامیها علاوه بر تاثیری گذاری بر طبیعت از آن اقلیم متاثر شدهاند و سبک و سیاق زندگیکردن و پوشش و حتی خانهسازیهایشان در تعاملی نزدیک با طبیعت اطرافشان قرار دارد. در موتورهای جستجوگر وقتی میخواهی از هورامان اطلاعاتی کسب کنی عکسهایی از رنگ و دنگ و زندگی را میتوانی مشاهده کنی، نواهایی مانند سیاچمانه را گوش کنی و متونی از بزرگی هورامان و قدمت و تاریخچهاش را بخوانی.
دربارهاش آمده است: پیشینه سکونت در این منطقه به پیش از تاریخ برمیگردد که کشف قبالههای اورامان وجود حاکمیت آشوریان، مادها، هخامنشیان و یونانیان را تایید کردهاست. کهنترین آثار سکونت انسان در بررسیها و کاوشهای باستانشناسی در اطراف روستای هجیج یافت شده و مربوط به دوران پارینهسنگی است که طبق گزارش باستانشناسان بیش از ۴۰ هزار سال تا حدود ۱۲هزار سال قدمت دارند. معماری پلکانی اورامان تخت و خانههای دیدنی آن، روستا را بهشکل هرمگونه درآورده است که در راس این هرم قلعهای باستانی قرار دارد.
اورامانات منطقهای فرهنگی در غرب کشور بین دو استان کردستان و کرمانشاه واقع شده که دارای کوهها و رودهای خروشان است. وجود این عوامل طبیعی درههایی را شکل داده که ساکنان اورامانات، هزاران سال در تعامل با طبیعت زندگی کرده و این تعامل را میتوان در باغهای پلکانی، معماری پلکانی زندگی هوارنشینی (کوچگاههای موقت)، جشنها و آیینهای اصیل، صنایعدستی منحصر بهفرد منطقه و… مشاهده کرد.
این محدوده شامل بیش از ۷۰۰ روستا، شهر و شهرستان از جمله سروآباد، سنندج و کامیاران در استان کردستان و شهرستانهای روانسر، پاوه، جوانرود و ثلاثباباجانی در استان کرمانشاه است.
اورامانات بیست و ششمین اثر جهانی از ایران است که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است. پیش از این «منظر فرهنگی بم» و «منظر فرهنگی میمند» در این فهرست جایداده شده بودند.
به این بخش که میرسی باید کمی تامل کنی پهنهای وسیع که بهعنوان یک میراث جهانی ثبت شده و این ظرفیت و فرصتی است که نمیتوان بهسادگی از کنارش گذشت. همانگونه که بهسادگی ثبت جهانی نشده است! با پایان کرونا و بازگشت جهان به حالت قبل سیل تشنگان آثار تاریخی و گردشگری به نقاط مختلف دنیا سرازیر میشود و حتما مکانهای تازه ثبت شده هم برای هموطنانمان و هم برای خارجیها جذاب است و با ورود توریست شاهد رونق اقتصادی خواهیم بود.
این رونق اقتصادی حتما ایجاد ظرفیتهای جدید مانند مراکز خرید، هتلها و ساختمانهای آنچنانی را میطلبد که به شدت فرم تاریخی- طبیعی و فرهنگی منطقه را بهخطر خواهد انداخت آیا نظارتهای کافی صورت میگیرد تا منطقهای به این وسعت از فرم ثبت شده خود خارج نشود؟ این شاید اولین و مهمترین چالش پیش روی مناطق ثبت شده توسط یونسکو است و این نهاد جهانی با وسواس ویژهای این امر را رصد میکند که همین باعث شده تعدادی از این آثار پس از مدتی از لیست یونسکو خارج شوند.
در هفته گذشته با همت اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان سفری دو روزه به هورامانات داشتیم تا میهمان مردم هورامان تخت در جشن ثبت جهانی اورامانات باشیم. دغدغهای که همیشه با خودم داشتم در طول مسیر برایم مشهود بود در پاوه به صورتی کاملا محسوس ساخت و سازهای در حال انجام است که حتما چشمانداز این شهر را تحت تاثیر قرار میدهد.
رستورانهای بین راهی که بدون رعایت جلوه بصری هماهنگ با محیط ساخته شدهاند. خانههایی با سقفهای شیروانی و با نماهای رومی و مرمر که در تضادی عجیب با بافت سنتی منطقه قرار داشت و وقتی از مردم محلی سوال میکردی از تازهسازبودن این ملکها میگفتند و به رشد فزایندهی این سبک معماری ارزانقیمت و زیانبار برای هویت سازهای و بصری اورامان اشاره میکردند.
در کنار این ساخت و سازهای مسکونی محدود که بافت پلکانی را تحت شعاع قرار میدهد سازههای چند طبقه بتنی که معمولا صاحبانشان بومی منطقه نیستند و برای بهدست آوردن سود بیشتر با توجه به ارزش افزوده املاک در این پهنه جغرافیایی به واسطه ثبت جهانی اقدام به ساخت و ساز کردهاند، وجود دارند. البته این تنها چالش پیش روی اورامات ثبت جهانی شده نیست. ولی برای شروع چالشهای بزرگی هستند که مدیریت و کنترلشان بعید است از دست میراث فرهنگی دو استان کرمانشاه و کردستان برآید.
منطقه ثبت جهانی اورامانات یک مسالهی ملی است و یک موضوع ملی حتما نیازمند توجه ملی است.
این توجه از سرفصل بودجهای مستقل از محل بودجه کشوری تا دخالتدادن چندین وزارتخانه مانند راه و شهرسازی، کشاورزی، نیرو و میراث در کارگروهی منسجم برای حفظ و حراست و ارتقاع اورامانات بهعنوان یک سرمایه ملی را شامل شود. هورامان گنجی است که هنوز کشف نشده است! و کاوشها برای استفاده از این گنج باید علمی باشد نکند هنوز چیزی استخراج نکرده باشیم و این فرصت از دست برود.
سرپرست اداره کل میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه در حاشیه جشن ثبت جهانی اورامانات به میزبانی استان کردستان و شهر هورامان تخت در جمع خبرنگاران و نمایندگان تشکلهای مردمنهاد گفت: همه می دانیم که منظر فرهنگی اورامانات را مردم ثبت کردند و ما برای ادامه حیات صحیح این ثبت جهانی و در مسیر درست قرار گرفتن باز هم به مردم احتیاج داریم که شرط تحقق این اتفاق آموزش است که این آموزش در تمام حوزهها باید انجام شود.
جبار گوهری با اشاره به نقش تشکلهای مردم نهاد در امر آموزش گفت: تشکلها از بدنه مردم هستند و همین موضوع امر آموزش و میزان نفودپذیری آن را در سطح جامعه هدف بالاتر میبرد. این تشکلها میتوانند بهصورت موضوعی به مسائل ورود کنند و ما هم باید سوبسیدهایی را برایشان در نظر بگیریم. سردرگمیهایی وجود دارد که این محصول عدم آموزش مردم و حتی مسوولان است.
سرپرست اداره کل میراث استان کرمانشاه ادامه داد: ما باید بهدنبال همافزایی باشیم و معتقد هستیم بحث اورامانات یک بحث منطقهای نیست بلکه یک بحث ملی و جهانی است که باید از تمام ظرفیتهای یک ثبت جهانی به درستی استفاده شود. برای این امر مهم باید با دانشگاههای معتبر جهان تعامل کنیم. باید توجه داشت که پروژه اورامانات یک مگاپروژه است و این بهمعنی داشتن یک ردیف بودجه ملی است.
گوهری اضافه کرد: یک واقعیت پیش روی این منطقه وجود دارد و آن هم با توجه به ثبت جهانیشدن مورد اقبال عمومی واقع شدن است و این اقبال عمومی حتما بحثهای توسعهای را به همراه خواهد داشت که جدی ترین اتفاق تهدید منظر طبیعی اورامانات خواهد بود.
ما دانش برخورد با این قضیه را نداریم و لازمه این موضوع این است که حتما یک مشاور بینالمللی در کنار خودمان داشته باشیم و برای داشتن یک مشاور معتبر رایزنیهای صورت گرفته است تا این امکان فراهم شود که هر اقدامی در عرصه و حریم این منطقه با نظر مشاور انجام بگیرد تا منظر طبیعی اورامانات آسیب نبیند.
دیدگاهتان را بنویسید