دکتر برهان ولدبیگی

سرمایه اجتماعی را تقویت کنیم!

در چنین وضعی، دستگاههای متولی “حفظ سلامت ، امنیت و بهداشت عمومی” وظیفه دارند تا فرد یا افراد مبتلا، مشکوک و حامل را به نوعی تحت درمان و مراقبت قرار دهند تا “سلامت عمومی جامعه” تهدید نشود. برای نمونه مبتلایان به عفونت”سل ریوی”،بعد از تشخیص باید توسط پرسنل شبکه بهداشت و درمان تحت درمان و نظارت دقیق قرار بگیرند تا هم “بازیابی سلامت فرد” تضمین شود و هم “سلامت جامعه” (بویژه اعضای خانواده و نزدیکان بیمار) در معرض خطر قرار نگیرد.

سرعت انتقال بیماری “سل ریوی”(که نوعی “عفونت باکتریال” است) در قیاس با سرعت انتقال “بیماری COVID-19″(که یک”بیماری ویرال”میباشد) بسیار کند بوده و بهمین دلیل در اغلب موارد دستگاه متولی ، توانایی درمان دارویی و کنترل آنرا بدون مشارکت سایر دستگاهها و “جامعه مدنی” دارد.اما در کنترل”اپیدیمی های ویروسی”، وضعیت بکلی متفاوت می باشد.در اینجا دیگر دستگاه یا حتی دستگاههای قانونا متولی به علت سرعت انتقال بیماری و تعداد مبتلایان ،عموما از عهده اداره امور به نحو مطلوب بر نیامده و در واقع “سلامت، امنیت و زندگی عموم” در معرض خطر قرار میگیرد.

در چنین شرایطی نقش”جامعه مدنی” و ارزش وجودی “سرمایه اجتماعی” برجسته می شود.”عبور از بحران” در جوامع برخوردار از “سرمایه اجتماعی بالا ” و “جامعه مدنی قوی”، در قیاس با سایر جوامع کمتر برخوردار یا فاقد این امکانات بسیار آسانتر بوده و در نتیجه آسیب و تلفات کمتری بهمراه دارد. بنابراین در شرایط عادی “تلاش همگانی”(از جمله نهادهای حاکمیتی) برای تشکیل و استقرار “جامعه مدنی قوی” میتواند یکی از راهکارهای بسیار تاثیرگذار در پیشگیری از وقوع بحران و درصورت وقوع، مقابله موثر و کارآمد با تبعات این بحران(اعم از طبیعی یا انسان ساخت) باشد.

متاسفانه بدلایل مختلف،در ایران و از جمله در منطقه ما ، “جامعه مدنی ضعیف” بوده و “سرمایه اجتماعی” نیز چندان قابل توجه نیست.گرچه در زمان وقوع یک بحران، شهروندان بصورت انفرادی یا بعضا گروهی آستین همت را بالا می زنند و حتی گاهی ایثارگری می کنند، اما بدون شک چنین ایثارگری هایی (ضمن احترام به آنها)نمی تواند جای یک اقدام جمعی “سازمان یافته” و “از قبل پیش بینی شده” را بگیرد و علیرغم تلاش فراوان ،از منظر کاهش خسارات و تلفات نیز تاثیرگذاری چندان چشمگیری بهمراه ندارد.

اخیرا در شهر پاوه و در پاسخ به بحران حاصل از شیوع بیماری نوپدید “کووید ۱۹” ، بخشی از علاقمندان در حوزه جامعه مدنی و دریک اقدام واکنشی ، ستادی بنام ستاد مردمی”پیشگیری از بیماری COVID-19 و مقابله با تبعات آن” در شهرستان پاوه را تشکیل داده اند. قرار است این “ستاد” در هماهنگی با نهادهای قانونا متولی، اقداماتی را در راستای “حفظ سلامت عمومی” در شرایط فعلی و “تامین بخشی از نیازهای پرسنل و مراکز درمانی” فعال در سطح شهرستان پاوه و نیز “ممانعت از موازی کاری و اقدامات غیرکارشناسی” در دستور کار خود قرار دهد.

 تهیه و توزیع یک”بسته سلامتی خانوار” و یا تامین “وسایل حفاظت فردی” برای برخی اقشار خدمات رسان(ازجمله کارگران خدمات شهری و نانوایی) از جمله پیشنهادات اعضای این “ستاد” است که بدون شک اجرای آنها میتواند هم به “حفظ سلامت عمومی ، خانوادگی و فردی” کمک کند و هم موجب تقویت “سرمایه اجتماعی” در جامعه خواهد شد.