ریسک یا مخاطره یعنی احتمال وقوع یک خطر ضرب در شدت پیامدهای آن. مثال:
احتمال وقوق خطر زلزله در بیشتر مناطق ایران بالاست و برای دو شهر A و B از ده نمره به ترتیب ۶ و ۸ است.
شدت پیامد زلزله در شهر A به دلیل خانه های نامقاوم و فرسوده ۸ و در شهر مقاوم و اماده B (مانند شهرهای ژاپن) ۳ است. مقدار کمی ریسک‌این دو منطقه:
A = 6 * ۸= ۴۸ B = 8 * ۳= ۲۴
همچنانکه مشاهده می شود مقدار کمی ریسک در شهر B نصف شهر A است اگرچه احتمال وقوع زلزله در ان بیشتر است.
در تعریف جامع تر ریسک، اسیب پذیری هم ضرب می شود که ریسک را بالا می برد و میزان امکانات توانمندی و مقابله (در مخرج کسر) انرا کاهش می دهد.
کسی نمی تواند از بروز خطراتی چون زلزله، سیل و ویروس جلوگیری کند و این رخدادها همواره وجود دارند و انچه که باعث اسیب می شود حضور ما انسانهاست، چراکه وقوع یک زلزله در بیابان هیچ کشته و خساراتی ندارد! پس با حضور ما انسانهاست که احتمال اسیب و ریسک وجود دارد و بهترین راه مقابله و برخورد صحیح با مخاطرات، کاهش شدت پیامدهای یک خطر است تا ریسک را کاهش داده و به حداقل یا حد قابل قبول برسانیم.
خطر کرونا به همه جا رسیده و جهانی شده است. کشورها، شهرها و خانه به خانه می گردد و مبتلا می سازد. با خود اقتصاد، سیاست، تجارت جهانی و حتی محلی را هم به شدت تحت تاثیر قرار داده و علاوه بر ان روح و روان انسانها را نیز درگیر کرده است.
در شهرها و مناطقی که ویروس منتشر شده و افراد بیمار شده اند باید با بیماری مقابله کرد(تنها چیزی که ما از مدیریت ریسک‌و مدیریت بحران اجرا می کنیم!) و برای مناطقی که هنوز وارد نشده، بهترین راهکار کاهش پیامدها و نیز کاهش اسیب پذیری است.
به گفته پزشکان تماس مستقیم، مهم ترین نکته است. اگر ما با ویروس ارتباطی نداشته باشیم، علی رغم وجود خطر ان، ریسک ابتلای ما به ان به حداقل می رسد و این نکته کلیدی است…. یعنی کمتر بیرون برویم و اصلا دیداری با ویروس و افراد کرونایی احتمالی نداشته باشیم!.
حال اگر مجبور شویم به دلیل کار، خرید و … بیرون برویم باید اماده باشیم و اسیب پذیری خود را به حداقل برسانیم و این با رعایت کامل نکات بهداشتی در همه جا و همیشه امکان پذیر است.
قرنطینه کردن خود و شهرها یعنی اینکه با ویروس ارتباط نداشته باشیم و مواجهه با خطر صفر شود و در نتیجه خطر بیماری و شیوع به حداقل می رسد، اقدام کلیدیی که متاسفانه در روزهای اولیه و در چند استان مرکز شیوع صورت نگرفت….. اما با گفتن “دیگر دیر شده” مشکل حل نخواهد شد و شرایط بدتر خواهد شد. برای مناطق سفید کشور اگر بخواهیم می توانیم ریسک‌ابتلا را کاهش دهیم…. در خانه، محل کار و شهر ….
به هر دلیل…. در روزهای اولیه و در دو استان که کانون شیوع کرونا در کشور بودند مدیریت ریسک صورت نگرفت و مانند دیگر حوادث کشور بعد از بروز پیامدها و خسارات تنها به امداد و نجات و مقابله اکتفا کردیم!…. برخورد کارشناسی نشد و این ویروس حالا دامنگیر بسیاری از شهرهای کشور شده است…. و نزدیک من و شما… که اگر فرصت دهیم و غفلت، احتمال ابتلا بالاست.
اگرچه به امتحان و ازمایش با فقر و بیماری و … از سوی خداوند متعال(ایه ۱۵۵ سوره بقره) ایمان داریم ولی علاوه بر صبر و ایمان مانند حضرت یوسف که با دیدن یک خواب، فقط به دعا کردن بسنده نکرد و برای سالهای سخت خشکسالی مدیریت ریسک کرد، ما هم باید با علم و اگاهی و با امادگی و شناخت کامل این روزهای سخت را پشت سر نهیم…
چند پیشنهاد از دیدگاه مدیریت ریسک:
علاوه بر رعایت کامل نکات بهداشتی و گندزدایی و ضدعفونی مناطق شهری و خانه و …. جهت کاهش اسیب پذیری باید مسئول خرید و انجام کارهای بیرون خانه بعهده یک نفر باشد، جوان، سالم و با رعات کامل نکات بهداشتی…
ریسک‌افراد اسیب پذیر بالاست، پس بیماران، افراد پیر، زنان باردار و کودکان بیرون‌نروند و مناطق اسیب پذیر نیر مانند بازار، مراکز پمپ بنزین، مساجد بانکها و ادارات و … باید مانند مدارس و دانشگاه ها تعطیل شوند (البته به شرطی که مسافرت تفریحی نرویم!).
بله در خانه ماندن سخت است….
و اما چند پیشنهاد دوستانه:
با مطالعه، بازی و اینترنت فضای خانه را دوستانه و گرم کنیم.
شادبودن و معنویت بیشترین تاثیر را در افزایش روحیه ما دارند و این‌یعنی افزایش ایمنی بدن
قطعا کرونا خواهد رفت اما با چه میزان تلفات و خسارت؟!! هرچند هنر دولتمردان و همه ما کاهش این اسیبها و به حداقل رساندن‌ان است
… هر چند دیر شد … اما برای انکه شرایط از این هم بدتر نشود باید امیدوار بود و باز هم تلاش کرد و چاره ای جز این نیست!
سعدی قادری
دکتری عمران و مدیریت بحران
دیدگاهتان را بنویسید