عرض سلام و ادب و احترام خدمت تمامی مسلمانان و روزه‌داران گرامی و کسانی که عذر دارند و توانایی روزه گرفتن ندارند و قبولی طاعات و عبادات تمامی مسلمین را از درگاه احدیّت مسئلت دارم.
لازم می‌دانم نکاتی شرعی و ضروری راجع به فدیه و کفاره و کیفیت پرداخت آنان یادآور شویم:
فدیه به معنی عوض و بدلی است که شریعت به خاطر عذرشرعی انجام واجبی را بر عهده مُکلَّفی (روزه‌دار) بر می‌دارد و در مقابل آن مکلَّف را به پرداخت فدیه ملزم می‌نماید لذا وقتی نام فدیه به میان می آید، انسان احساس خجالت وشرمنگی نمی‌کند. زیرا حریم شریعت را نشکسته بلکه این فدیه نوعی ترَحُّم و رخصت الهی است.
کفاره به معنی ستر و پوشاندن آثار جرمی است که انسان مرتکب شده و حریم شریعت را رعایت نکرده که انسان به شنیدن آن احساس خجالت و حریم کشنی را از خود می‌کند و مقدارشان تفاوت نمی‌کند بلکه همان است که شورای محترم روحانیت شهرستان، بیان فرموده که حداکثر مبلغ ۵۰۰۰ تومان است به فقیر ولی در کیفیت پرداخت متفاوتند از جمله فدیه هر سال تکرار می‌شود.
مثلا اگر پیری و یا زنی حامله و شیرده چهارسال قبل ۱۵ روز روزه را نگرفته باشد، باید ۱۵فدیه را به فقیر پرداخت کند و حامله و شیرده باید روزه را هم قضا کند ولی کفاره تکرار نمی‌شود یا طعام ۶۰فقیر بدهد و از جمله کفاره قسم که دامن‌گیر غالب مردم است ولی کمتر کسی به آن توجه می‌کند که اگر کسی قسمی را شکست باید طعام ۱۰فقیر یا لباسشان را تهیه کند و یا روزه بگیرد.
نکته حساس در این است که نباید آن فدیه ۵۰۰۰ تومانی به دو فقیر داده شود بلکه به نص آیه(البقره-۱۸۴: .. فِدیَه طَعَامُ مِسکِین ..) باید سهم هر فقیری فدیه‌ای کامل باشد؛ نه یک فدیه در بین دو فقیر تقسیم شود. ولی درست است فدیه چند روز را به یک فقیر داد و کفاره قسم هم به نص آیه(المائده-٨٩: ..إطعَامُ عَشَرَهِ مَسَاکِین..) باید به ۱۰ فقیر داد یعنی اگر کسی کفاره قسمش را به زیادتر و یا کمتر از ۱۰فقیر پرداخت نماید، درست نسیت. باز مدیون پرداختِ کفاره به فقرا است.
گرچه کتاب فقه المنهجی نکاتی زیبا را از امام نووی راجع به اهمیت و اختیارات موسسات و صندوق‌ها را بیان فرموده و فعالان در این زمینه کسانی هستند که جانانه و بدون توقع در راستای رفع مشکلات فقر جامعه تلاش میکنند و در میان مردم هم اعتبار و جایگاه امانتداری اموال مردم را دارند، باز درست نیست فدیه و کفاره به حساب موسسات و صندوق‌ها واریز گردد.
زیرا ممکن است آن فدیه ۵۰۰۰تومانی، به بیشتر از یک نفر برسد و سهم هرکدام از فدیه کامل نقص گردد و کیفیت در پرداخت رعایت نشود و همچنین کفاره قسم به بیشتر از ۱۰نفر یاکمتر برسد.
اما چه بهتر که سرفطره و زکات و صدقات و سایر تبرُّعات به حساب آنان واریز شود تا آنان با تفحُّص و فقیر شناسی که دارند، متولی تقسیم آن در میان فقرا باشند
ولی اگر کسانی فدیه و کفاره را جداگانه به موسسات و صندوق‌ها (دستی به مدیران موسسات تحویل داده شود، نه واریز) تحویل دهند تا آنها با رعایت چنین کیفیتی که قبلا عرض شد به فقرا برسانند، بهتر است و مشکلی ندارد
و اما، زن حامله وشیرده اگر شوهرش فقیر باشد، می‌تواند فدیه و کفاره‌اش را به شوهرش و یا افراد اعضای خانواده فقیرش بدهد زیرا آنان تحت تکفُّل پدرشان هستند نه مادر.
نکته آخر: راستی تا کی ما مدیون فقرای محل خود باشیم؟؟
آیا تا به حال فکر کرده‌ایم که چندها سال است فدیه‌ها وکفاره‌ها به عهده داریم، ولی در فکر پرداختش نیستیم؟؟
باز ممکن است پدرمان به خاطر مشکلات زندگی و مادرمان هم به خاطر مشکلات حاملگی و شیردهی، هزینه کفارات و فدیه‌ها و تکرار چند ساله را به عهده داشته باشند و حتی جمع کثیری از فقها، تسویه حساب این حقوقات را تحت عنوان اسقاط در کتاب‌های فقهی درج فرموده‌اند. از جمله امام طحاوی در شرح مراقی، فصلی را به آن اختصاص داده و نماز فوت شده را بر روزه قیاس نموده‌اند.
شریعت، پرداخت این حق فقیران را حق‌الله و مقدم بر حق‌الناس دانسته ولی متاسفانه ما امواتِ خود را با کوله‌باری از مدیونی در حقِ فقرا، به قبرستان روانه میکنیم
و صلی الله علی سیدنا محمد و علی آله و صحبه و سلم
حامد رحیمی
امام جمعه باینگان
۸ رمضان المبارک ۱۴۴۱
با سلام و با سپاس از مطلب مفید جناب ماموستا رحیمی
و همچنین تشکر از سایت آوای باینگان بابت انتشار مطالب مفید
جا دارد از بروز بودن مرتب این سایت تشکر کرد.